به نقل از «آنا»

چهارشنبه سوری، آیینه خلأ میدان فرهنگی برای تخلیه انرژی

تاریخ انتشار: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۳۸۰۹۹

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود - چهارشنبه سوری که یکی از رسوم دیرینه ایرانی‌ها در جشن گرفتن آخرین چهارشنبه سال و استقبال از عید نوروز است، به تعبیر کارشناسان به واسطه تغییر در شرایط جامعه، چارچوب‌های سنتی خود را تغییر داده است.

غروب آخرین سه شنبه سال تا نیمه‌های شب ایرانی‌ها جشنی را بر پا می‌کنند که از آن تحت عنوان چهارشنبه سوری یاد می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اتمام خانه تکانی و روشن کردن شمع و چراغ در خانه‌ها، پختن شام شب عید، سر زدن به خانواده‌های داغدار، نیت کردن و فال گوش ایستادن، سرزدن به پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و برافروختن آتش و پریدن از روی آن از رسومی ‌است که در این شب اجرا می‌شود. در بین اقوام مختلف ایرانی این رسم به شیوه‌های مختلف برگزار می‌شود و از ارزش و قداست ویژه‌ای برخوردار است چرا که به منزله وداع با سال گذشته و باقی گذاردن نمادین مشکلات و سختی‌های آن در آتش چهارشنبه سوری و استقبال از نوروز و سال جدید است.

در دهه‌های اخیر تغییرات متعددی در شیوه برگزاری این رسم مشاهده می‌شود و فاصله گرفتن از رسوم کهن به عینه قابل لمس است.

خانواده‌های ایرانی شاید در برخی مواقع دور هم جمع نمی‌شوند و بسیاری از رسوم آن را به جای نمی‌آورند. در مقابل ترقه‌بازی و روشن کردن آتش و استفاده از مواد محترقه به حدی با افزایش همراه بوده که موجب شده حتی نام چهارشنبه سوری به چهارشنبه سوزی تغییر یابد.

حالا وضعیت به نوعی است که چهارشنبه سوری بیش از شادی و نشاط وحشت و ترس به همراه دارد و خانواده‌ها نگران این هستند که در این روز اعضای خانواده گرفتار مواد محترقه شده و آسیب ببینند. استفاده از مواد محترقه که بیشتر به جای جشن گرفتن معابر را به  میادین پرتاب ترقه و نارنجک تبدیل می‌کند، موجب صدمات جبران‌ناپذیر مانند مصدومیت، قطع عضو، سوختگی‌های شدید و حتی مرگ جوانانی که از این مواد استفاده می‌کنند شده و علاوه بر این به اماکن و امکانات معابر عمومی‌ صدمه وارد کرده و رفت و آمد شهروندان را مختل می‌کند.

استاد گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است بیش از اینکه تغییر ساختار خانواده ایرانی از شکل سنتی به شکل مدرن،  در روند برپایی جشن چهارشنبه سوری نقش داشته باشد، این خلأ میادین فرهنگی و نبود فرصت برای سرگرمی ‌و تخلیه انرژی است که موجب شده از شکل سنتی خود دور شده و در وضعیت کنونی برگزار شود.

محمد سعید ذکایی که در حوزه جامعه شناسی جوانان ایران پژوهش داشته است به خبرنگار آنا گفت: بخشی از رفتارها و مخاطره‌ها و افراط و تفریط‌هایی که در شکل برگزاری چهارشنبه سوری می‌بینیم به دلیل محدودیت‌ها و خلأ‌ها در عرصه‌های عمومی ‌است. وقتی فضا برای نشاط و با هم بودن محدود است، می‌تواند جشنی مانند چهارشنبه سوری را به این شکل درآورده و بستری که رسم‌ها و آیین‌های کهنی برای آن داشتیم به شکل فعلی تبدیل شود.

سنت‌ها باید به صورت مستمر احیا شود

این جامعه شناس متذکر شد: مسدود کردن زمینه‌های مشارکت جمعی حوانان گاهی به واکنش‌هایی مانند رفتارهای آسیب‌زا در چهارشنبه سوری تبدیل می‌شود و این در حالی است که باید با فراخرتر کردن فضا برای نشاط و برگزاری جشن‌های عمومی ‌این معضل را کمرنگ‌تر ساخت.

ذکایی تاکید دارد که احیای سنت‌ها و یادآوری آن‌ها  و معرفی آیین‌های کهن و آیین‌هایی که برآمده از شرایط روز جامعه است، باید به صورت مداوم و مستمر انجام شود تا بتواند از افراط‌هایی که در جشن عمومی ‌مانند چهارشنبه سوری اتفاق می‌افتد کاسته شود و نسل‌های آینده را دوباره به سوی آیین‌های کهن که مفرح و نشاط بخش است، بازگرداند.

وی استفاده از شیوه‌های مدیریت شده برای کنترل هیجانات را ضروری دانست و افزود: اینکه بتوان در فضاهای شهری، معابر، دانشگاه‌ها و مدارس و سالن‌های عمومی ‌اجتماعات نشاط آفرین تعریف کرد و جشن‌های مردمی ‌را برگزار کرد، می‌تواند جامعه را به سمت رفتارهای بهتر و دوری از افراط پیش ببرد.

استاد دانشگاه و جامعه شناس معتقد است نگاه جامعه شناسی و فرهنگی باید این باشد که آیین‌ها تکثر داشته باشند و این تنوع و تکثر بتواند عطش و میل برای تخلیه هیجانات نهفته و فشرده اقتصادی و اجتماعی را سیراب کند.

خانواده به آن میزان که تصور می‌شود، مقصر نیست

وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا تغییر سبک زندگی خانواده ایرانی و شکل گیری خانواده‌های  کم جمعیت و جدایی از پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ در نحوه برگزاری این جشن مؤثر بوده است یا نه، ادامه داد: ما در گذشته خانواده‌های بزرگ‌تر و به تبع کنترل بیشتر روی فرزندان داشتیم.

به گفته ذکایی محلات و بافت‌های قدیمی ‌بیشتر تحت کنترل خانواده‌ها بود و در نتیجه برخی معضلاتی که امروز مشاهده می‌شود نیز وجود نداشت. اما با تغییرات در بافت شهری معضلات جدیدی ایجاد شده و زیست آپارتمانی بی تاثیر نبوده است.امروز شاهد شکل‌گیری بافت جدیدی شهری و در ادامه بافت جدید اجتماعی هستیم.

وی با اشاره به اینکه در وضعیت فعلی جشنی مانند چهارشنبه سوری بیشتر به صورت انفرادی توسط خانواده‌ها برگزار می‌شود، تصریح کرد: با وجود دخالت بیشتر خانواده‌ها در مدیریت محلات در گذشته و حتی مشارکت بیشتر آن‌ها اما در مجموع مدیریت این جریان بیش از آن که در دست نهاد خانواده باشد به خلأ میدان‌های فرهنگی برای تخلیه انرژی بر می‌گردد.

وی تاکید کرد: لازم است با سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی مخاطرات را کنترل و ذهنیت جوانان را به سمت شناخت هر چه بیشتر آیین‌های کهن تحت‌الشعاع قرار داد. نباید چهارشنبه سوری به تنها فرصت تخلیه انرژی تبدیل شود و جامعه نیاز دارد که با فرصت‌سازی و ایجاد تنوع در برگزاری جشن‌های عمومی‌ آن را به سمت بازاندیشی در رفتارهای خود و پیشگیری از رفتار مخاطره‌آمیز سوق داد. 

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: چهارشنبه سوری جامعه شناس فرهنگ تفریح چهارشنبه سوری آیین های کهن تخلیه انرژی خانواده ها آیین ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۳۸۰۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روز خاص ورزش با رویداد هم‌مسیر اتیسم(عکس)

به گزارش "ورزش سه"، هم‌مسیر اتیسم، دوی نمادین با هدف آگاهی‌بخشی اتیسم است، گروه های مختلف جامعه مسافتی را با بزرگسالان اتیسم هم‌قدم شده و متعهد می‌شوند اتیسم را به جامعه معرفی کنند.

اولین رویداد "هم‌مسیر اتیسم" اردیبهشت ماه سال گذشته در تهران توسط انجمن اتیسم ایران شکل گرفت و امسال هم‌زمان در سه شهر و با مشارکت وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک برگزار شد.

مدیرعامل انجمن اتیسم ایران گفت: آگاهی‌بخشی برای اتیسم ضروری است، خانواده‌های اتیسم در جامعه‌ای آگاه می‌توانند از انزوا خارج شده و فعالیت‌های عادی یک زندگی را انجام دهند. بزرگسالان اتیسم دغدغه‌های زیادی دارند که نه درک می‌شود و نه شنیده می‌شود. ظاهرشان عادی است اما دنیا را طور دیگری می‌بینند و لمس می‌کنند. علی‌رغم توانمندی‌هایی که دارند شغل مناسبی نداشته و اکثرا در بازه بیست تا چهل سالگی نیز در کنار خانواده هستند و به استقلال نمی‌رسند. اگر جامعه‌ای آگاه و کسب‌وکارهای دوستدار اتیسم داشته باشیم، شرایط برای حضور این عزیزان فراهم می‌شود.

"هم‌مسیر اتیسم" هر سال هم‌زمان با ماه جهانی آگاهی‌بخشی اتیسم برگزار شده و گروه‌های مختلف می‌توانند با بزرگسالان اتیسم و خانواده‌هایشان هم قدم شوند.